İçindekiler
Milli gelir nedir? Milli gelir hakkında bilgi almak, milli gelirin nasıl hesaplandığını öğrenmek ve İnfo Yatırım blogu incelemek için tıklayın!
Milli Gelir Nedir?
Milli gelir, bir ülkenin belirli bir zaman dilimi içinde ürettiği nihai mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini ifade eder. Genellikle yıllık bazda ölçülen bu değer, bir ülkenin ekonomik büyüklüğünü ve gelişmişlik düzeyini gösteren temel bir göstergedir. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH) gibi alt kavramlar da milli gelir hesaplamalarında sıkça kullanılır.
Milli gelir sadece üretim miktarını değil, üretim süreçlerinde yaratılan katma değeri ve bu süreçlerden elde edilen gelirleri de kapsar. Ekonomideki toplam gelir, üretim gücü ve tüketim düzeyi gibi göstergelerle doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle yüksek milli gelir, genellikle yüksek üretim kapasitesi, güçlü sanayi yapısı ve geniş ekonomik faaliyet hacmi anlamına gelir.
Kişi başına düşen milli gelir ise, toplam milli gelirin ülke nüfusuna bölünmesiyle hesaplanır ve yaşam standardı, refah düzeyi gibi sosyal ve ekonomik göstergelerin analizinde sıkça kullanılır. Ancak bu gösterge, gelir dağılımı adaleti hakkında doğrudan bilgi vermez. Bu nedenle kişi başına gelir istatistikleri Gini katsayısı gibi eşitsizlik ölçütleriyle birlikte değerlendirilmelidir.
Milli Gelir Nasıl Hesaplanır?
Milli gelir, farklı açılardan bakılarak üç ana yöntemle hesaplanır: Üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemi. Her biri farklı ekonomik aktiviteleri temel alır ve sonuçlar teorik olarak birbirine eşit olmalıdır.
1. Üretim Yöntemi
Bu yöntem, ülke sınırları içinde belirli bir dönemde üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değerini baz alır. Katma değer odaklı çalışan bu yöntemde, üretimin her aşamasında yaratılan ekonomik değer hesaplanır. Tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinin ayrı ayrı analiz edilebilmesine olanak tanır.
Örnek: Bir otomobil fabrikasının yıllık üretim değeri, üretim sürecinde kullanılan ara malların değeri düşülerek hesaplanır. Bu fark, üretimden elde edilen katma değeri temsil eder.
2. Harcama Yöntemi
Bu yöntemde milli gelir, tüketim, yatırım, kamu harcamaları ve net ihracat kalemlerinin toplamı olarak ele alınır. Ekonomik büyüme ve talep dinamiklerini analiz etmek için sıklıkla kullanılır.
Formül:
GSYH = Tüketim + Yatırım + Devlet Harcamaları + (İhracat – İthalat)
Bu yöntem, toplam talebi anlamada ve özellikle maliye politikalarının (vergi, harcama vs.) etkilerini analiz etmede oldukça işlevseldir.
3. Gelir Yöntemi
Gelir yöntemi, bir ülkede belirli bir dönemde üretim faktörlerine (işgücü, sermaye, doğal kaynaklar) yapılan ödemelerin toplamını esas alır. Ücretler, faizler, kiralar, kârlar ve dolaylı vergiler bu yönteme dahildir.
Bu yöntem, özellikle gelir dağılımı ve sosyal adalet gibi konuların değerlendirilmesinde kullanılır. Üretim faktörlerinin ekonomiye sağladığı katkı bu yöntemle ölçülür.
Türkiye’de Milli Gelirin Seyri
Türkiye’de milli gelir yıllar içinde farklı ekonomik ve politik gelişmelerden etkilenmiştir. 2000’li yılların başında uygulanan yapısal reformlar sayesinde kişi başına düşen gelirde önemli artışlar görülmüş, 2013 yılında bu rakam 12.582 dolara kadar yükselmiştir. Ancak sonraki yıllarda yaşanan döviz şokları, küresel belirsizlikler ve iç ekonomik sıkıntılar bu artışı sekteye uğratmıştır.
2023 yılı itibarıyla Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir 13.110 dolar olarak hesaplanmıştır. Bu, dolar bazında %52'lik bir artışı ifade etse de, Türkiye'nin dünya sıralamasındaki yeri 69. sırada sabit kalmıştır. Bu durum, diğer ülkelerin benzer hızda büyümesiyle açıklanabilir.
Türkiye’de milli gelirin artması, sanayi üretimi, ihracat kapasitesi, iç talep ve kamu yatırımları gibi faktörlere bağlıdır. Ancak gelir dağılımı, istihdam kalitesi ve enflasyon gibi yapısal sorunlar da bu göstergenin sosyal etkilerini şekillendirmektedir.
Çekince
Çekince: Bu raporda yer alan her türlü bilgi, değerlendirme, yorum, istatistiki şekil ve bilgiler hazırlandığı tarih itibari ile mevcut piyasa koşulları ve güvenirliğine inanılan kaynaklardan elde edilerek derlenmiştir ve İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından genel bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Sunulan bilgilerin doğruluğu ve bunların yatırım kararlarına uygunluğu tarafımızca garanti edilmemektedir. Bu bilgiler belli bir getirinin sağlanmasına yönelik olarak verilmemekte olup alım satım kararını destekleyebilecek yeterli bilgiler burada bulunmayabilir. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu nedenle bu sayfalarda yer alan bilgilerdeki hatalardan, eksikliklerden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden, yorum ve bilgilerin kullanılmasından doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan dolayı İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ile bağlı kuruluşları, çalışanları, yöneticileri ve ortakları sorumlu tutulamaz. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
