İçindekiler
Rusya-Ukrayna tarihi, çatışmalarla dolu; Putin, Ukrayna’yı Rusya'nın etki alanına katmak için savaşı sürdürüyor.
Putin, Ukrayna’yı Rusya’nın Etki Alanına Katmak İstiyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’nın Rusya’nın etkisi altında olması gerektiğini defalarca dile getirdi. Bu görüş, 18. yüzyılda Rusya İmparatorluğu’nun büyük kısmını kapsayan Ukrayna’dan Sovyetler Birliği’ne kadar uzanıyor. Ancak son yıllarda, Ukrayna hükümetleri, Avrupa Birliği ve NATO ile daha yakın ilişkiler kurmaya çalıştı, sonra tekrar Rusya’ya yakınlaşarak bir süre daha uzaklaştı. Bugün, Putin bu durumu savaşı kullanarak çözmeyi amaçlıyor. Peki, Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimlerin kökeni nerede yatıyor? İşte bu sorunun yanıtı…
1. Rusya ve Ukrayna Arasındaki Tarihsel Bağlar Neler?
Rusya ve Ukrayna arasındaki ortak geçmiş, binlerce yıl öncesine, ilk Slav devletinin kurulduğu Kiev Rusya’sına kadar uzanır. Bugünkü Ukrayna topraklarının büyük bir kısmı, 1700’lerin sonlarında Rus İmparatorluğu’nun egemenliği altına girmiştir. Bu dönemde Ukrayna, Moğollar, Tatarlar, Polonya ve Litvanya gibi pek çok farklı devletin yönetimi altında kalmıştır. 1918’de, Rusya’daki komünist devrimden bir yıl sonra, Ukrayna bağımsızlık ilan etse de, 1921’de Kızıl Ordu tarafından işgal edilip Sovyetler Birliği’ne katıldı. 1930’larda Sovyetler’in zorla tarım kolektifleştirmeyi dayatması, Holodomor kıtlığını doğurdu ve bu felaket 7 milyon Ukraynalı’nın hayatını kaybetmesine yol açtı. 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşüyle Ukrayna yeniden bağımsızlık kazandı. Ancak Putin, Ukrayna’nın gerçek bir ülke olmadığını ve Ruslar ile Ukraynalıların aynı halkı oluşturduğunu savunuyor.
2. Ruslar ve Ukraynalılar Arasındaki İlişki Nasıl?
Ukrayna’da neredeyse herkes Rusça anlayıp konuşabiliyor. 2001 nüfus sayımına göre, Ukrayna nüfusunun %17’si etnik Ruslardan oluşuyor. Bu oran, Kırım Yarımadası ve doğudaki bazı bölgelerde daha yüksek. Ancak Rusya’nın işgalinin ardından, Kremlin yanlısı olanların sayısı giderek azaldı. Savaş öncesinde Ukrayna halkının büyük bir kısmı, Avrupa Birliği ile entegrasyon konusunda destek veriyordu.
3. Savaşın Başlamasına Neler Sebep Oldu?
Rusya ve Ukrayna arasındaki gerginlikler, 2004’teki Turuncu Devrim ile baş gösterdi. Bu devrim, Rusya yanlısı Viktor Yanukovych’in seçim zaferini geçersiz kıldı. 2010’da Yanukovych yeniden başkan seçildi, ancak 2014’te AB ile bir ticaret anlaşması yapmayı reddettiği için büyük halk gösterileri sonucu görevden alındı. Bu olay Putin tarafından "faşist darbe" olarak nitelendirildi. Putin, Ukrayna’daki bu gelişmelere karşılık olarak, Kırım’ı ilhak etti ve Ukrayna'nın doğusunda Rusya yanlısı ayrılıkçılara destek vererek bölgedeki çatışmayı körükledi. 14.000’in üzerinde kişinin hayatını kaybetmesine yol açan bu çatışma, 2022’deki geniş çaplı işgale zemin hazırladı.
4. Putin, Tam Ölçekli İstila İçin Ne Gerekçeler Öne Sürdü?
Putin, Ukrayna hükümetini, Donbas bölgesindeki etnik Ruslara karşı "soykırım" yapmakla suçladı. Ancak bu suçlama, Ukrayna, ABD ve AB tarafından tamamen reddedildi. Savaşın başlamasından önce Putin, Donbas’taki ayrılıkçıları tanıdı ve bu, Almanya ve Fransa’nın öncülüğünde yapılan Minsk Anlaşmalarını geçersiz kıldı. Putin, Ukrayna'nın "askerden arındırılması" gerektiğini savunarak, Ukrayna'nın NATO'ya katılmasını engellemeyi amaçladı. Ayrıca, savaşın bir diğer gerekçesi olarak Ukrayna'daki "Nazi etkisini ortadan kaldırmayı" gösterdi.
5. Putin Neden Nazi İddiasını Öne Sürdü?
Putin’in Nazi iddialarının arkasında, Sovyetler Birliği’nin Nazi Almanya’sına karşı kazandığı zaferin sacralize edilmiş hafızası yatıyor. Ayrıca, Ukrayna’da siyasi aşırı milliyetçilik ve özellikle Azov Alayı gibi bazı gönüllü milislerin Nazi sembollerini kullanması, bu iddiaların yayılmasına neden oldu. Ancak, bu durumu Putin abartarak, Ukrayna’yı Nazi bağlantılarıyla suçladı. Halbuki, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskiy, Yahudi kökenli bir liderdir ve birçok akrabası Holokost’ta Nazi işgali altında yaşamını yitirmiştir.
6. Putin Neden Ukrayna'ya Bu Kadar Odaklandı?
Putin, 2007’den beri Sovyetler Birliği’nin çöküşüyle Rusya’nın dünya üzerindeki etkisinin azaldığını sıkça dile getirdi. Ukrayna’nın NATO ve AB ile daha yakın ilişkiler kurması, Rusya için bir tehdit olarak görülüyor. 2000’lerin başlarında Ukrayna, NATO’ya katılma isteğini dile getirdi ancak 2010’da anayasasına tarafsızlık maddesi ekledi. 2014’te Kırım’ın ilhakıyla birlikte bu madde kaldırıldı. Zelenskiy, 2022’de Rusya’nın tam ölçekli işgali sonrasında NATO üyeliği başvurusunda bulundu. Putin, eski Sovyet topraklarında bir Rus etkisi alanı kurmaya çalışıyor ve Ukrayna, bu planların en önemli parçası.
Rusya'nın Ukrayna'ya olan stratejik ve tarihsel bağlılığı, son yıllarda büyük bir çatışma noktasına ulaşmış durumda. Putin’in Ukrayna’yı kendi etki alanında tutma arzusu, dünya çapında ciddi siyasi ve askeri sonuçlar doğurdu. Gelecekte Ukrayna’nın yönü, bu gerilimin nasıl şekilleneceğine bağlı olarak belirlenecek.
Çekince
Çekince: Bu raporda yer alan her türlü bilgi, değerlendirme, yorum, istatistiki şekil ve bilgiler hazırlandığı tarih itibari ile mevcut piyasa koşulları ve güvenirliğine inanılan kaynaklardan elde edilerek derlenmiştir ve İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından genel bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Sunulan bilgilerin doğruluğu ve bunların yatırım kararlarına uygunluğu tarafımızca garanti edilmemektedir. Bu bilgiler belli bir getirinin sağlanmasına yönelik olarak verilmemekte olup alım satım kararını destekleyebilecek yeterli bilgiler burada bulunmayabilir. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu nedenle bu sayfalarda yer alan bilgilerdeki hatalardan, eksikliklerden ya da bu bilgilere dayanılarak yapılan işlemlerden, yorum ve bilgilerin kullanılmasından doğacak her türlü maddi/manevi zararlardan ve her ne şekilde olursa olsun üçüncü kişilerin uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan dolayı İnfo Yatırım Menkul Değerler A.Ş. ile bağlı kuruluşları, çalışanları, yöneticileri ve ortakları sorumlu tutulamaz. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.