İnfo Yatırım Sözlük

Varant Nedir?

Varant, hisse senedi, döviz, endeks veya emtia gibi dayanak varlığın önceden belirlenmiş fiyatla belirli tarihte alma satma hakkı tanıyan menkul kıymettir. Menkul kıymetleştirilmiş opsiyon olan varantı  satın alan yatırımcılar bu hakkı satın alırken varantı ihraç eden bu hakkı satmış olur. Dayanak varlığın fiyatının yükselmesini bekleyen yatırımcılar alım varantı tercih ederken, dayanak varlığın fiyatının düşmesini bekleyen yatırımcılar ise satış varantlarını tercih ederler.

Varantın Özellikleri Nelerdir?

• Dayanak varlığa (hisse senedi, döviz, endeks veya emtia gibi) bağlıdır.

• Yatırımcılara belirli fiyat ve belirli tarih üzerinden alım satım hakkı tanır.

• Dayanak varlığın fiyatının yükseleceğini tahmin eden yatırımcıların alım varantlarını, dayanak varlığın fiyatının düşeceğini tahmin eden yatırımcıların satış varanlarını tercih etmesi yatırımcılara çift taraflı işlem yapma olanağı sunar.

• Kaldıraçlı işlemler sayesinde küçük yatırımlarla büyük pozisyon alma imkanı sağlar. Kaldıraç etkisi potansiyel karları arttırabildiği gibi aynı zamanda riskleri de artırır.

• Avrupa tipi ve Amerikan tipi olmak üzere iki tip ödeme yöntemi vardır. Avrupa tipi varantlarda alım-satımlar vade sonunda yapılırken, Ameikan tipi varantlarda alım-satımlar vade süresi içirişinde yapılabilir.

• Tezgah üstü (OTC) piyasalarda işlem görürler.

• Varantların fiyatları dayanak varlığın fiyat hareketine vadeye kalan süreye oynaklığa (volatilite) ve faiz oranına göre değişiklik gösterebilir.

• Kredili işlemler, açığa satış işlemleri ve ödünç işlemlere izin verilmez.

• Pay piyasasındaki komisyon oranıyla aynı komisyon oranı kullanıldığı için kaldıraç özelliğinden doğan pozisyon büyüklüğü dolayısıyla komisyon oranları düşüktür.

• Açılış ve kapanış seansında emir iletimi yapılamaz.

• 10:00 18:00 saatleri arasıdan işlem yapılır.

• Piyasanın hareketliliğine bağlı olarak yatırılan paranın tümü kaybedilebilir. Risk varanta ödenen paranın tamamı kadardır.

Varant Yatırımın Riskleri  Nelerdir?

• Dayanak varlığın fiyatı, kullanım fiyatı vadeye kalan süre, oynaklık(volatilite) ve faiz oranları gibi pek çok unsura bağlı olarak varantın fiyatı değiştirebilir.

• Sınırlı bir vadeye sahiptirler.

• Varantın fiyatını etkileyecek değişkenlerin aynı kalması halinde bile vade sonuna kalan gün sayısı azaldığı için varant bir miktar değer kaybeder.

Varantın Unsurları

Dayanak Varlık=  Varantın değerinin belirlendiği finansal enstrümandır. Dayanak varlıklar genellikle hisse senedi, döviz, endeks veya emtialardan oluşur.

Kullanım Fiyatı=  Dayanak varlığın belirli bir fiyattan alım satım hakkına denir. Dayanak varlığın spot fiyatına yakın kullanım fiyatlı varantlar dayanak varlığın spot fiyatına uzak kullanım fiyatı olan varantlara göre daha az riskli ve daha pahalıdır.

Zaman Değeri= Vade sonuna kadar olan süreye verilen değerdir ve varantın piyasa değeri ile içsel değeri arasındaki farktan oluşur. Teta ile gösterilir. 

Uzlaşı Yöntemi= Ülkemizde ihraç edilen bütün varantlar nakdi uzlaşı yöntemiyle itfa olur. Varantın vadesi bittiğinde hesaplanan değer yatırımcıya nakit olarak ödenir.

İçsel Değer= Dayanak varlığın spot fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki farka denir. 

Çarpan= Varantın dayanak varlığa kıyasla fiyat hareketlerinden etkilenme kapasitesini ifade eden çarpan, varantın fiyatının dayanak varlığın spot fiyatındaki değişikliklere göre oranını gösterir.